Veiðar og vinnsla skila vaxandi hagnaði

Hagnaður fyrir afskriftir, fjármagnskostnað og tekjuskatt (verg hlutdeild fjármagns eða EBITDA) sem hlutfall af heildartekjum sjávarútvegsins jókst milli áranna 2017 og 2018. Í fiskveiðum og -vinnslu hækkaði þetta hlutfall (án milliviðskipta) úr 21,2% í 25,2% og. Í fiskveiðum stóð hún svo til í stað, fór úr 18,1% árið 2017 í 18,0% árið 2018 og í fiskvinnslu hækkaði hún úr 10,6% í 14,8%. Í fjárhæðum fór hlutdeildin (EBITDA) í sjávarútvegi alls úr 40 milljörðum í rúma 55 milljarða. Þetta kemur fram í Hagtíðindum Hagstofu Íslands, Hagur veiða og vinnslu 2018.

Vaxandi hagnaður af botnfiskvinnslu

Hreinn hagnaður botnfiskveiða og -vinnslu, reiknaður í hlutfalli af tekjum samkvæmt árgreiðsluaðferð, hækkaði úr 9,4% af tekjum árið 2017 í 13,9% árið 2018. Hreinn hagnaður botnfiskveiða hækkaði úr 3,9% af tekjum í 6,4% en hagnaður botnfiskvinnslu hækkaði úr 9,1% af tekjum í 12,6%. Hreinn hagnaður uppsjávarveiða og bræðslu fór úr 3,7% í 7,6%. Í heild var hreinn hagnaður sjávarútvegsins 12,2% af tekjum að frádregnum milliviðskiptum með hráefni en var 7,1% árið 2017. Í fjárhæðum nam hagnaðurinn 26,9 milljörðum króna eftir að gjaldfærð hefur verið árgreiðsla að fjárhæð 28,6 milljarðar.

Olíuverð hækkaði um þriðjung

Verð sjávarafurða á erlendum mörkuðum í íslenskum krónum hækkaði um 7,2% frá fyrra ári og verð á olíu hækkaði að meðaltali um rúm 30% á milli ára. Gengi USD styrktist um 1,5% og gengi EUR um 6% á milli ára. Útflutningsverðmæti sjávarútvegs í heild jókst um tæp 22%, og nam tæpum 238 milljörðum króna á árinu 2018, verð á útflutningsvörum í sjávarútvegi hækkaði um 9% og magn útfluttra sjávarafurða jókst um 11,6%. Fjöldi starfandi í aðalstarfi í sjávarútvegi árið 2018 er er 8.100 eða 4% af heildarfjölda starfandi. Veiðigjald útgerðarinnar hækkaði úr 4,6 milljörðum fiskveiðiárið 2016/2017 í 11,2 milljarða fiskveiðiárið 2017/2018. Í reikningum fyrirtækjanna er veiðigjaldið talið með öðrum rekstrarkostnaði. Ný lög um veiðigjöld tóku gildi frá upphafi árs 2019.

Hagnaður var á rekstri mjöl- og lýsisvinnslu á árinu 2018. EBITDA mjöl- og lýsisvinnslu var 17,7%. EBITDA uppsjávarveiðiskipa var 19%. Ferskfiskvinnsla jókst um 9% að verðmæti, verg hlutdeild fjármagns var 10,6% og hreinn hagnaður 5,2%

Betri afkoma smábáta

Afkoma smábáta batnaði frá árinu 2017. Alls voru 773 smábátar að veiðum og öfluðu tæplega 23 þúsund tonna að verðmæti rúmlega 4,8 milljarða. Af þessum 773 smábátum voru 445 bátar, flestir minni en 10 brúttótonn, við strandveiðar á árinu 2018. Afli þeirra var um 9.800 tonn og aflaverðmætið tæplega 2,2 milljarðar. EBITDA strandveiðanna árið 2018 var 17,6%. EBITDA annarra báta undir 10 tonnum á almennum veiðum var 19,9%.

Óverulegur munur er á afkomu sjávarútvegsins í heild árið 2018 þegar milliviðskipti hafa verið felld út, eftir því hvort hagnaður er reiknaður eftir árgreiðsluaðferð eða á hefðbundinn hátt miðað við gjaldfærðar afskriftir og fjármagnskostnað. Hreinn hagnaður var 12,2% skv. árgreiðsluaðferðinni en var 11,5% skv. hefðbundnu aðferðinni. Munurinn ef einhver er, stafar meðal annars af því að beinna áhrifa af breytingum á gengi við mat á fjármagnskostnaði gætir ekki þegar árgreiðsluaðferðin er notuð og er hún því hentugri ef litið er á afkomuna yfir lengra tímabil. Þá er fólgin í árgreiðsluaðferðinni gjaldfærsla sem nemur 6% af stofnverði rekstrarfjármuna hvort sem þeir fjármunir eru fjármagnaðir með lánsfé eða eigin fé. Í hefðbundnu uppgjöri er vaxtakostnaður gjaldfærður eins og hann varð af lánsfé, en engir vextir eru reiknaðir af eigin fé. Taka skal fram að óreglulegar tekjur og gjöld hafa í gegnum tíðina ekki verið tekin með inn í hagnað eða tap fyrirtækjanna fyrir tekjuskatt, enda þótt það ætti skv. skattalegum reglum að gera það. Þar sem ársreikningar í úrtaki eru uppfærðir til heildar getur uppfærslan orðið misvísandi.

Hjá strandveiðibátum og einnig smábátum sýnir árgreiðsluaðferðin mun lakari afkomu en sú hefðbundna því fjöldi strandveiðibáta sem veiðir takmarkaðan afla er mjög mikill og því verður árgreiðslan, sem er reiknuð út frá vátryggingarverðmæti bátanna, hlutfallslega mjög há.

Úr flokknum bátar 10-200 bt. var tekið úrtak báta 10-30 bt. Alls 194 bátar reyndust vera undir 30 bt. og 54 bátar yfir 30 bt. Í flokknum alls, var EBITDA 15% eða 3,2 milljarðar. Bátar undir 30 tonnum voru með 14% EBITDA eða rúma 2 milljarða og bátar yfir 30 tonnum voru með 17% EBITDA eða 1,2 milljarða.

Eigið fé tæpir 297 milljarðar

Ekki var unnt að meta afkomu í rækjuvinnslu árið 2018 er hún innifalin í frystingu vinnslunnar. Samkvæmt efnahagsreikningi voru heildareignir sjávarútvegs í árslok 2018 rúmar 709 milljarðar króna, heildarskuldir rúmir 412 milljarðar og eigið fé tæpir 297 milljarðar. Hagstofan fékk upplýsingar frá endurskoðendum um tilfærslur á milli fastafjármuna og eiginfjár vegna mats á eiginfjárhlutdeild í eigin fé annarra sjávarútvegsfyrirtækja, en þær námu rúmum 22,9 milljörðum og eru taldar með í niðurstöðunum. Verðmæti heildareigna hækkaði um 10,2% frá 2017 og fjárfestingar í varanlegum eignum lækkuðu um 3,5%. Skuldir hækkuðu um 10%. Eiginfjárhlutfallið reyndist 41,9% en var 41,8% í árslok 2017.