Falla frá málsókn um skaðabætur

Fimm sjávarútvegsfyrirtæki af sjö, sem sem höfðað hafa mál og krafist bóta frá ríkinu vegna ágreinings um úthlutun aflaheimilda í makríl, hafa nú ákveðið að falla frá kröfum sínum. Í sameiginlegri yfirlýsingu þeirra segir að ákvörðunin sé tekin í ljósi þess efnahagslega vanda sem Covid-19 faraldurinn veldur þjóðarbúskapnum. Upphaflega krafa fyrirtækjanna sjö var 10,2 milljarðar króna.

Félögin sem hafa ákveðið að falla frá kröfum á hendur ríkinu eru Eskja, Gjögur, Ísfélag Vestmannaeyja, Loðnuvinnslan og Skinney-Þinganes. Eftir standa Vinnslustöðin í Vestmannaeyjum og Huginn í Vestmannaeyjum,. Samkvæmt frétt ruv.is í gærkvöldi mun Huginn standa við kröfu sína, en stjórn Vinnslustöðvarinbnar fer yfir málið í dag. Kröfur félaganna voru misháar. Hæsta krafan var frá Ísfélagi Vestmannaeyja, tæplega 3,9 milljarðar króna, en því næst kom Eskja með rúmlega tvo milljarða. Loðnuvinnslan og Skinney-Þinganes vildu rúmlega milljarð hvort í bætur og þá vildi Huginn fá tæpan milljarð og Vinnslustöðin svipaða upphæð í bætur. Lægsta krafan var frá Gjögri sem vildi 328 milljónir.

Yfirlýsing félaganna fimm er svohljóðandi:

„Svo sem fram hefur komið munu áhrif heimsfaraldurs kórónuveirunnar hafa víðtæk áhrif á ríkissjóð og allt íslenskt samfélag. Fyrir endann á því verður ekki enn séð, því miður. Það er hins vegar á svona stundum sem styrkleikar íslensks samfélags koma vel í ljós. Víðtæk samstaða og baráttuhugur hafa einkennt samfélagið síðustu vikur og mánuði. Nú verða allir að leggja lóð á vogarskálar. Af þessum sökum hafa undirrituð fimm sjávarútvegsfyrirtæki tekið þá ákvörðun að falla frá kröfum á hendur íslenska ríkinu vegna ágreinings um úthlutun aflaheimilda í makríl.

Þann 6. desember 2018 voru kveðnir upp tveir dómar Hæstaréttar, þar sem viðurkennd var skaðabótaskylda íslenska ríkisins vegna fjártjóns sem tvær útgerðir (Ísfélag Vestmannaeyja hf. og Huginn ehf.) töldu sig hafa orðið fyrir með því að fiskiskip þeirra hefðu á grundvelli reglugerða verið úthlutað minni aflaheimildum í makríl árin 2011 til 2014 en skylt hefði verið samkvæmt lögum. Með dómum þessum var því staðfest að lög hafi verið brotin af hálfu þáverandi sjávarútvegsráðherra við úthlutun aflaheimilda og að leiddar hefðu verið að því líkur að fjárhagslegt tjón hafi hlotist af þeirri háttsemi. Umboðsmaður Alþingis komst að sambærilegri niðurstöðu vegna þessarar meðferðar ráðsherra.

Í kjölfar þessa dóma höfðuðu sjö útgerðarfélög, um miðbik síðasta árs, mál á hendur íslenska ríkinu til heimtu skaðabóta vegna þess tjóns sem þau urðu fyrir vegna rangrar úthlutunar makrílkvóta, á tímabilinu 2011-2018.

Árétta ber að enn hefur ekki verið dæmt um hvert hið fjárhagslega tjón hlutaðeigandi aðila var á því tímabili sem aflaheimildum var úthlutað í andstöðu við sett lög. Það hefur raunar ekki verið grundvallarþáttur málsins. Það sem mest er um vert, er að settum lögum sé fylgt og ábyrgð fylgi því þegar út af bregður. Það á við um fyrirtæki, einstaklinga og stjórnvöld. Þetta er einn grundvallarþáttur réttarríkis.