Leggja ítrekað grjót í götu sjávarútvegsins

178
Deila:

„Samkeppniseftirlitið, sem eins og kunnugt er af fréttum, hefur haft afskipti af sameiningum fyrirtækja í sjávarútvegi síðastliðin 15 ár þrátt fyrir að lög um stjórn fiskveiða, sem takmarka hámarkseign hvers fyrirtækis á aflaheimildum, gangi mun lengra en samkeppnislög varðandi sameiningu eða samruna fyrirtækja og takmarki möguleika fyrirtækja í sjávarútvegi til að sameinast umfram fyrirtæki í öðrum greinum á Íslandi. Á árinu 2020 urðu miklar tafir á samþykki Samkeppniseftirlitsins á kaupum Brims á sjávarútvegsfyrirtækjunum Kambi og Grábrók og afleiðing þessara tafa varð tjón fyrir öll félögin og starfsfólk þess.“

Þetta segir Guðmundur Kristjánsson, forstjóri Brims í ávarpi á heimasíðu félagsins.  Þar segir hann ennfremur: „Tafir á þessu samþykki voru ástæðulausar þar sem Samkeppniseftirlitið hafði skýrslu frá Hagfræðistofnun Háskóla Íslands frá árinu 2010 um að það væri ekki óeðlileg samþjöppun í íslenskum sjávarútvegi miðað við hinn alþjóðalega HHI-stuðul sem Samkeppniseftirlitið sjálft bendir á sem helstu aðferð til að meta samþjöppun á markaði. Megintilgangur laga um samkeppni er að stuðla að heilbrigðu samkeppnisumhverfi á Íslandi og tryggja hagsmuni neytenda.

Fyrirtæki og stjórnendur þeirra geta orðið brotleg við samkeppnislög með tvennum hætti; í fyrsta lagi ef þau verða uppvís að ólöglegu samráði um þætti sem skerða hagsmuni neytenda og í öðru lagi ef fyrirtækið hefur markaðsráðandi stöðu á samkeppnismarkaði og misnotar þá stöðu. Brim hefur hvorki verið ásakað né grunað um ólöglegt samráð og ekkert hefur komið fram í starfi eða rekstri félagsins sem gefur slíkt til kynna. Þá liggja fyrir niðurstöður athugunar Arev verðbréfafyrirtækis hf. á samþjöppun í sjávarútvegi sem sýna að virk samkeppni er á öllum mörkuðum sem Brim og önnur íslensk sjávarútvegsfyrirtæki starfa á samkvæmt alþjóðlegum og viðurkenndum stöðlum og að samþjöppun í greininni er mjög lítil. Engu að síður sér Samkeppniseftirlitið ástæðu til að tefja eðlilega og sjálfsagða viðleitni fyrirtækja í íslenskum sjávarútvegi til að styrkja sig í erfiðri samkeppni á erlendum mörkuðum með afurðir sínar með tilefnislausum bréfaskriftum, fyrirspurnum og lagalegum vífilengjum án þess nokkru sinni að þurfa að sýna fram á hvaða hagsmuni eftirlitið sé að verja.

Stjórnvöld vinna gegn sameiginlegum hagsmunum

Þar með er ekki öll sagan sögð því þrátt fyrir viðleitni af hálfu stjórnvalda þegar lög um Samkeppniseftirlitið voru samþykkt árið 1993 til að undanskilja framleiðslufyrirtæki í útflutningi frá tilteknum ákvæðum samkeppnislaga og með breytingum á samkeppnislögum sem tóku gildi í upphafi þessa árs kveður nú á ný við íþyngjandi kvaðir í frumvarpi sjávarútvegsráðherra um breytingar á lögum á sviði fiskveiðistjórnunar sem liggur fyrir Alþingi. Þar er að finna ákvæði sem þrengja starfskilyrði íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja umfram það sem annars staðar þekkist. Í fyrsta lagi eru skilgreiningar á „raunverulegum yfirráðum“ fyrirtækja víkkaðar þannig að takmarkanir á samruna fyrirtækja í íslenskum sjávarútvegi eru meiri en fyrirtækja í öðrum atvinnugreinum hér á landi og að auki eru þær meiri en gilda um sjávarútvegsfyrirtæki annars staðar í Evrópu, þ.á.m. um alþjóðlegu stórfyrirtækin sem hvert um sig er stærra en allur íslenskur sjávarútvegur. Ekki er hægt að finna í greinargerð með frumvarpi þessu hvaða hagsmuni þessar breytingar eiga að verja. Rökstuðningur fyrir breytingum er veikburða, samráð stjórnvalda við greinina eða samvinna ekki til staðar og athafnir og fyrirhöfn stjórnvalda tilefnis- og ástæðulítil og valda sjávarútvegsfyrirtækjum tjóni og þegar upp er staðið skaða möguleika íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja til að takast á við alþjóða samkeppni og efla þjóðarhag með bættri afkomu.

Staðreyndir fái að tala

Opinber umræða um sjávarútveg sem er undirstaða efnahags- og atvinnulífs hér á landi er nauðsynleg. Mikilvægt er að þar komi ólík sjónarmið fram og að staðreyndir fái að tala sínu máli. Slík umræða leiðir á endanum til aukins skilnings á sameiginlegum hagsmunum atvinnugreinarinnar og almennings í landinu. Auðvelt ætti að vera að sameinast um það markmið að skipulag greinarinnar stuðli fyrst og fremst að sem mestri verðmætasköpun í greininni sem fæst með sölu á afurðum á verðmætum mörkuðum og nýsköpun tækifæra í stoð- og þjónustugreinum. Það vekur því undrun að stjórnvöld, ýmist stofnanir eða ráðamenn, leggi ítrekað grjót í götu og torveldi íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum að ná því markmiði. Það er sannfæring mín að með opinni umræðu, gagnsæi, úrvinnslu gagna og miðlun staðreynda muni okkur takast að skapa aðstæður hér á landi sem gera íslenskan sjávarútveg framúrskarandi og auki hlutdeild okkar á erlendum mörkuðum og efli þannig íslenskt atvinnu- og þjóðlíf.

 

Deila: