Breytt stemmning í síldinni

Nú ríkir síldarstemmning í Neskaupstað en sú stemmning er að mörgu leyti ólík þeirri stemmningu sem ríkti á hinum svonefndu síldarárum á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar. Ef litið er til baka og einkenni síldaráranna skoðuð kemur í ljós hve vinnslan var frábrugðin því sem nú gerist. Það er gert á heimasíðu Síldarvinnslunnar.

Reykurinn frá mjöl- og lýsisverksmiðjunum heyrir sögunni til.
Ljósm. Sigurður Arnfinnsson

Á sjöunda áratugnum voru síldarskipin fjölmörg og hvert skip gat tekið takmarkaðan afla. Síldarbátar voru sífellt á ferðinni og þegar brældi leituðu þeir hafnar og safnaðist þá mikill fjöldi báta saman í höfnum helstu síldveiðistaðanna. Söltunarstöðvarnar voru fjölmargar og voru til dæmis sex slíkar í Neskaupstað þegar þær voru flestar. Lengi vel var síldin söltuð undir berum himni og var söltunin svo sannarlega vinnuaflsfrek. Drjúgur hluti síldarinnar sem veiddist fór til mjöl- og lýsisframleiðslu og á síldarárunum fór ekkert á milli mála hvenær slík vinnsla fór fram – reykjarmökkurinn frá síldarverksmiðjunum einkenndi alla helstu síldarstaðina. Síldarárin svonefndu voru svo sannarlega eftirminnilegt tímabil fyrir alla þá sem upplifðu þau.

Það er löngu liðin tíð að síld sé söltuð utan dyra.
Ljósm. Kristján Vildmundarson

Síldarstemmning nútímans er mjög frábrugðin þeirri stemmningu sem ríkti á síldarárunum. Skipin sem stunda veiðarnar eru fá en burðarmikil og vel útbúin til veiðanna. Á hverjum síldarstað er einungis eitt fyrirtæki sem tekur á móti síld til vinnslu – að langmestu leyti er síldin fryst og það er einungis brottkast frá manneldisvinnslunni sem fer til mjöl- og lýsisvinnslu. Þá ber að nefna að reykjarmökkurinn frá fiskimjölsverksmiðjunum heyrir sögunni til. Söltun á síld, sem áður var mikilvægur þáttur síldarvinnslunnar, fer einungis fram á Fáskrúðsfirði og það reyndar í sáralitlum mæli miðað við það sem gerðist á síldarárunum. Allir íbúar síldveiðistaðanna börðu silfur hafsins augum á síldarárunum en nú þarf töluvert að hafa fyrir því að sjá þennan fisk sem hefur haft svo mikil áhrif í sögunni. Það má með sanni segja að síldarstemmningin hafi breyst, en hún er engu að síður enn til staðar.

Á yfirstandandi síldarvertíð hafa hingað til einungis þrjú síldveiðiskip landað til mannveldisvinnslu hjá Síldarvinnslunni  í Neskaupstað en það eru Börkur NK, Beitir NK og Margrét EA. Fjórða skipið sem landar þar síld er Hákon EA en þar er aflinn frystur um borð. Sl. laugardag hófst vinnsla á 1.200 tonna afla sem Beitir kom með og lauk vinnslu úr honum. Þá hófst löndun úr Margréti sem komin var með 890 tonn. Reiknað var með að vinnslu úr Margréti lyki síðastliðna nótt, en Börkur er þegar kominn til hafnar með 1.200 tonn og hefst þá vinnsla á þeim afla.

Efstu myndina tók Hákon Ernuson.