Sömu fyrirtæki með mesta aflahlutdeild

Litlar breytingar hafa orðið á aflahlutdeild fiskiskipa og útgerðarfélaga frá síðustu skráningu Fiskistofu. Engin útgerð er yfir leyfilegum mörkum og sömu útgerðirnar í efstu sætunum í báðum aflahlutdeildarkerfunum. Útgerðum með aflahlutdeildir hefur fækkað jafnt og þétt síðustu árin, en á á þessu ári hefur þeim fjölgað verulega vegna kvótasetningar á hlýra og makríl. Í flestum tilfellum er um smærri útgerðir að ræða.

Fiskistofa hefur eftirlit með því að aflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra aðila eða í eigu tengdra aðila fari ekki umfram þau mörk sem lög kveða á um. Í eftirfarandi töflum kemur fram staða aflaheimilda þeirra 100 útgerða sem ráða yfir mestum aflahlutdeildum 1. september sl. eftir úthlutun aflamarks í upphafi nýs fiskveiðiárs. Sambærilegar upplýsingar koma einnig fram um þær 50 útgerðir sem ráða yfir mestum krókaaflahlutdeildum. Á meðfylgjandi töflum eru hlutdeildir brotnar niður á einstaka aðila án tillits til þess hvort þeir teljist tengdir skv. 4. mgr. 13. gr. laga  nr. 116/2006

Útreikningur á hlut einstakra aðila í öllum aflahlutdeildum fer fram á grundvelli 1. mgr. 13. gr. laga nr. 116/2006. Úthlutað aflamark aðila í hverri kvótategund á grundvelli hlutdeilda er reiknað til þorskígilda. Þorskígildin sem þannig eru eignuð hverjum aðila eru síðan lögð saman. Hlutfall þorskígilda sem tilheyra aðila fæst með því að deila heildartölu úthlutaðra þorskígilda upp í þau þorskígildi sem tilheyra aðilanum. Sú hlutfallstala sýnir hve stórt hlutfall hlutdeildir aðilans eru af öllum hlutdeildum. Útreikningurinn til þorskígilda tekur til allra tegunda annarra en þeirra sem alfarið veiðast utan íslenskrar lögsögu en eru þó kvótabundnar, þ.e. þorskur í Barentshafi og rækja á Flæmingjagrunni eru ekki talin með.

Aflahlutdeild 1. september 2019 – 100 stærstu

Krókaaflahlutdeild  1. september 2019 – 50 stærstu

Litlar breytingar eru á hvaða aðilar eru í efstu sætunum frá því sams konar upplýsingar voru birtar í mars sl. í kjölfar úthlutunar aflamarks í deilistofnum um áramót. Eins og undanfarin ár eru Brim hf. (áður HB Grandi) og Samherji Ísland hf. í tveimur efstu sætunum. Brim hf. er með um 10,44% af hlutdeildunum en var í mars með 9,76%. Samherji er með 7,10%. Samanlagt ráða þessi tvö stærstu útgerðarfyrirtæki landsins því yfir 17,54% af hlutdeildunum í kvótakerfinu. Í 3. til 5. sæti eru Fisk-Seafood ehf. Sauðárkróki, Síldarvinnslan hf. í Neskaupstað, og Vinnslustöðin hf. í Vestamannaeyjum.

Þegar skoðuð er krókaaflahlutdeild útgerða þá er röðin á stærstu útgerðunum þannig að Grunnur ehf. í Hafnarfirði er stærsta útgerðin með 4,51% krókaaflahlutdeildanna. Í öðru sæti er Stakkavík ehf. í Grindavík með 4,08% og síðan Jakob Valgeir ehf. í Bolungarvík með 4,07% í þriðja sæti.

Hér má sjá til samanburðar töflur frá mars 2019 yfir þær útgerðir sem þá réðu yfir mestum aflaheimildum:

Aflahlutdeild 1. mars 2019 – 100 stærstu

Krókaaflahlutdeild  1. mars 2019- 50 stærstu

Fjöldi útgerða sem ráða yfir hlutdeildum

Fiskistofa hefur tekið saman upplýsingar um fjölda útgerða sem ráða yfir hlutdeildum frá fiskveiðiárinu 2005/2006 til og með fiskveiðiárinu 2019/2020. Á stöplaritinu sést að útgerðum með aflahlutdeildum hefur fækkað á hverju ári frá 2005/2006 en á þessu fiskveiðiári 2019/2020 hefur þeim fjölgað frá 442 í 711. Þessi fjölgun skýrist að langmestu  leyti af kvótasetningu á hlýra og makríl. Handhafar bæði  aflamarkshlutdeilda og krókaaflamarkshlutdeilda eru taldir með hvert fiskveiðiár. Línuritið á myndinni sýnir heildarúthlutun aflamarks í þorskígildum 1. september ár hvert.

Reglur og eftirlit með hámarkshlutdeildum

Samkvæmt lögum um stjórn fiskveiða má heildaraflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra aðila eða tengdra aðila ekki fara yfir 12% af samanlögðu heildarverðmæti aflahlutdeilda allra tegunda. Þá má aflahlutdeild í þorski ekki fara yfir 12%. í ýsu, ufsa, grálúðu, síld, loðnu og úthafsrækju má hún ekki fara yfir 20% og í gullkarfa og djúpkarfa ekki yfir 35%.

Heildarkrókaaflahlutdeild einstakra aðila eða tengdra aðila má ekki fara yfir 5% af samanlögðu heildarverðmæti krókaaflahlutdeilda. Þá má krókaaflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra eða tengdra aðila ekki fara yfir 4% í þorski og 5% í ýsu.

Þeim sem vilja kynna sér frekar reglur um hámarksaflahlutdeildir er bent á ákvæði 13. og 14. gr. laga um stjórn fiskveiða nr. 116/2006 með síðari breytingum.

Enginn aðili fer einn og sér yfir hámarkshandhöfn á hlutdeildum 2019/2020. Aðilum ber þegar fyrirsjáanlegt er að aflahlutdeild fari yfir lögbundin mörk að tilkynna um það til Fiskistofu sem myndi veita frest til að hægt væri að gera ráðstafanir til að koma aflahlutdeildinni niður fyrir mörkin. Það sama á við ef um er að ræða tengda aðila. Fiskistofa ræðst einnig í frumkvæðisathuganir á því hvort slík tengsl séu fyrir hendi.