Svarar því hvar eigi að sækja veiðiheimildirnar

„Núverandi kvótahafar eiga samkvæmt lögum ekki einn einasta fisk á Íslandsmiðum og af þeim verður því ekkert tekið. Minna má á að fyrir tveimur árum var gerð könnun á afstöðu þjóðarinnar til strandveiða og sögðu 72% hennar sig hlynnt því að þær yrðu auknar. Það er því breiður stuðningur við auknar strandveiðar meðal þjóðarinnar, öfugt við það sem er að finna við útgerðir stórfyrirtækjanna.”

Þetta skrifar Magnús Jónsson, veðurfræðingur og formaður Drangeyjar- smábátafélags Skagafjarðar í grein á Vísi. Þar svarar hann þeirri spurningu um hvar ætti að finna aflaheimdir til aukningu strandveiða. „Ein allra vinsælsta „mantran“ sem kyrjuð er í hagsmunagæsluhópunum og fjölmiðlum er stóra spurningin um hvar eigi að taka hugsanlega aukinn afla í samskonar 48 daga kerfi eins og var árið 2018 og 2019,“ skrifar Magnús og bendir 1. grein laga um stjórn fiskveiða:

„Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameign íslensku þjóðarinnar. Markmið laga þessara er að stuðla að verndun og hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu. Úthlutun veiðiheimilda samkvæmt lögum þessum myndar ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt forræði einstakra aðila yfir veiðiheimildum”.

„Samkvæmt þessu ákvæði er augljósa svarið við ofangreindri spurningu sú að strandveiðiaflann á að taka úr sameign þjóðarinnar í sjónum,“ skrifar hann.

Magnús segir í grein sinnni umræðan um 48 daga strandveiðivertíð hafi einkennst af forhertri hagsmunagæslu, fordómum og vanþekkingu. Þeir sem hafi haft hæst viti minnst um strandveiðar, eðli þeirra eða umfang.

Hann bendir á að lögin um 12 daga veiðiheimildir í fjóra mánuði sé frá 2018 og rifjar upp að árin 2018 og 2019 hafi potturinn enst flotanum í 48 daga. Síðan hafi keppnisþáttur sem er innbyggður í kerfið komið til. Hann sé helgaður af því að veiðarnar séu stöðvaðar þegar potturinn er búinn – sem komi misjafnlega illa niður á svæðum. „Þekkt er að besti veiðitíminn fyrir Vesturlandi er í maí meðan ágúst gefur mest af fiski úti fyrir Austurlandi,” áréttar hann. Þegar stöðvun sé fyrirséð sæki menn sjóinn af kappi á meðan eitthvað sé til.

Magnús bendir líka á að meðalfjöldi róðra á vertíðunum þar sem veiðarnar voru ekki stöðvaðar áður en tímabilinu lauk hafi verið 26 róðrar. „Þannig nýttist mönnum að jafnaði innan við 55% af þeim dögum sem menn máttu róa. Skiptu gæftir þar áreiðanleg miklu en einnig sú staða að ekki þurfti að keppast við að ná róðrum áður en veiðar yrðu stöðvaðar. Rétt er að benda á að einungis um 2-3% af öllum flotanum náði að róa alla 48 dagana! Þá var meðalafli í róðri í kringum 600 kg á þessum árum.“

Síðustu ár hafi keppnisþátturinn verið ráðandi þar sem fyrirséð hafi verið að veiðarnar yrðu stöðvaðar fyrir tímann. „Lítilsháttar aukning varð á bátafjölda en þó skipti sóknarkapp og keppni milli svæða og staða mestu máli. Síðustu ár hefur þessi þróun keyrt um þverbak og vertíð lokið um eða fyrir miðjan júlí með tilheyrandi glæfra­sjósókn á stundum, mismunun milli svæða og óhagræði fyrir alla.”

Að endingu segist Magnús treysta því að stjórnvöld sjái í gegn um málflutning þeirra sem hrópa hæst gegn strandveiðum. „Það er flestum ljóst að veiðar með handfærum eru umhverfis­vænustu veiðar sem til eru, þær geta aldrei ógnað fiskistofnum og þær eru hluti af sögu okkar, menningu og atvinnurétti í meira en 1000 ár. Mikill meirihluti aflans er eftirsótt vara á mörkuðum og er seldur á hæstu fiskverðum hvers sumars. Málflutningur eins og verið hefur á lofti síðustu þrjá mánuði minnir helst á falsfréttir samtímans. Það er mál að linni.”