Frumvarp komið fram um breytingar á veiðigjöldum
„Við gerð frumvarpsins kom í ljós að fiskverð í reiknistofni hefur verið vanmetinn. Stærstur hluti viðskipta með veiddan fisk fer frá útgerð til vinnslu sem er í eigu sömu aðila og eru því um bein viðskipti að ræða. Verðmyndun þessara viðskipta hefur ekki verið í samræmi við verðmyndun á mörkuðum.” Þetta kemur fram í frétt á vef Stjórnarráðsins þar sem tilkynnt er að frumvarp Hönnu Katrínar Friðriksssonar atvinnuráðherra um breytingu á lögum um veiðigjald hafi verið lagt fram í samráðsgátt.
Til þess að bregðast við þessu ójafnvægi verður lögum um veiðigjöld breytt á þann veg að reiknistofn fyrir þorsk og ýsu mun miðast við verð á fiskmörkuðum innanlands. Fyrir uppsjávartegundirnar síld, kolmunna og makríl verður miðað við markaðsverð í Noregi yfir íslensk veiðitímabil. Fram kemur að engin breyting verði gerð á útreikningi veiðigjalds, útgerðin muni áfram halda 67% af hagnaði veiðanna en greiði 33% af hagnaðinum fyrir afnot af auðlindinni.
Miðað við ofangreinda leiðréttingu má áætla að leiðrétt veiðigjöld skili allt að 10 milljörðum kr í ríkissjóð til viðbótar við þá 10,2 milljarða sem nú þegar eru greiddir. Við gerð frumvarpsins var tekið sérstakt tilit til smærri og meðalstóra útgerða með hærra frítekjumarki.
„Leiðrétting veiðigjalda er viðleitni ríkisstjórnarinnar til að koma til móts við ákall þjóðarinnar um að útgerðarfyrirtæki greiði eðlilegt gjald fyrir afnotarétt af auðlindinni“ segir atvinnuvegaráðherra. „Gjaldinu er ætlað að tryggja þjóðinni beina og sýnilega hlutdeild í afkomu við veiðar og nýta auknar tekjur við brýn verkefni eins og vegagerð um land allt.“
Fram kemur enn fremur að árið 2023 hafi heildarkostnaður við þjónustu ríkisins við sjávarútveg numið um 11 milljörðum króna og núverandi tekjur af veiðigjaldi hafi því ekki staðið undir þeim grunnkostnaði.
Boðaðar breytingar
- Lagt er til að viðmið aflaverðmætis í norsk-íslenskri síld, kolmuna, makríl, þorsk og ýsu verði breytt. Miðað verði við meðalverð á hvert kg. skv. opinberum gögnum frá Fiskistofu Noregs á ákveðnum tímabilum fyrir tilteknar uppsjávartegundir og miðað verði við meðalverð hvers mánaðar á fiskmarkaði yfir 12 mánaða tímabil fyrir þorsk og ýsu að teknu tilliti til hlutfalls magns í slægðu og óslægðu. Samhliða því er lagt til að fella brott 10% hækkun á skráðu aflaverðmæti norsks-íslenskrar síldar, loðnu, kolmunna og makríls.
- Í frumvarpinu er lagt til að í aflaverðmæti uppsjávarfisktegunda verði aflaverðmæti umreiknað úr norskum krónum í íslenskar krónur miðað við miðgengi norsku krónunnar árið 2024 og taki breytingum árlega miðað við miðgengi SDR á hverju almanaksári sem birt er hjá Seðlabanka Íslands. Þó skal miða verð síldar annarrar en norsk-íslenskrar síldar við 90% af aflaverðmæti norsk-íslenskrar síldar.
- Lagt er til að frystiskip verði ekki hluti af reiknistofni veiðigjalds skv. 5. gr. laganna. Samhliða því er áformað að fella brott lækkun á skráðu aflaverðmæti frysts afla skv. 2. mgr. 5. gr. laganna. Sá afsláttur sem er 10% og endurspeglar ekki raunverulegt aflaverðmæti, þar sem um er að ræða fullunna vöru við löndun. Lagt er til að aflaverðmæti landaðs frysts afla lækki um 20% þegar 50% eða meira af lönduðum afla eru frystar afurðir.
- Aflaverðmæti í reiknistofni veiðigjalds annarra nytjastofna verður áfram byggt á upplýsingum í greinargerð um tekjur og kostnað af veiðum fiskiskipa sem Ríkisskattstjóri safnar saman.
- Engar breytingar eru lagðar til á útreikningi veiðigjalds og áfram verður veiðigjald 33% af reiknistofni hvers nytjastofns.
Framangreindar breytingar munu hafa þau áhrif að veiðigjald hækkar sem hefur mest áhrif á botnfiskútgerðir sem ekki hafa vinnslu og litla- og meðalstóra aðila. Til að milda þau áhrif er lagt til að frítekjumark nemi 50% af fyrstu 10 millj. kr. álagningar og 30% álagningar hvers árs hjá hverjum gjaldskyldum aðila upp að hámarki 20 millj. kr. Þá er lagt til að fjárhæðirnar taki breytingum skv. vísitölu neysluverðs frá janúar 2024.
Lagt er til að frumvarpið verði það að lögum öðlist gildi 1. nóvember 2025 og komi til framkvæmda á veiðigjaldaárinu 2026.
