Flestir umsagnaraðilar jákvæðir

Ríkisstjórnin kynnti nýlega drög að frumvarpi um breytingar á lögum um veiðigjald, með það að markmiði að uppfæra viðmið um aflaverðmæti og tryggja þjóðinni réttlátari hlutdeild í sameiginlegri auðlind. Frumvarpið hefur vakið mikla athygli og þegar hafa borist 44 umsagnir frá almenningi, fyrirtækjum og sérfræðingum.

Greining á umsögnunum sýnir skýran meirihluta í stuðningi við breytingarnar:

• 36 eru jákvæðar

• 6 eru neikvæðar

• 2 eru hlutlausar eða blandaðar

Mörg þeirra sem styðja frumvarpið telja að stórútgerðin hafi of lengi greitt lágt verð fyrir nýtingu á þjóðareign og að nú sé loks gripið til sanngjarnari gjaldtöku. Umsagnir líkja breytingunum við „framfaraskref“, „réttlætismál“ og „hugrakka ákvörðun“. Stuðningsfólk telur að breytingarnar tryggi að stærri hluti arðs af auðlindinni skili sér til samfélagsins í formi opinberra tekna, t.d. til heilbrigðis, menntunar eða uppbyggingar byggðalaga. Fjöldi umsagna gagnrýnir það sem kallað er „eignasöfnun fárra“ og hvernig stórútgerðir hafa nýtt kvóta sem veð eða arfgenga auðlind.

Eins og áður segir eru nokkrar umsagnir neikvæðar í garð frumvarpsins. Gagnrýnendur telja breytingarnar leggjast sérstaklega þungt á minni og meðalstórar útgerðir, sem geti leitt til fækkunar starfa, minni fjárfestinga og dómínó-áhrifa á þjónustugreinar í sjávarbyggðum. Bent er á að útgerðir á Íslandi keppi við ríkisstyrktan sjávarútveg í öðrum löndum (s.s. Noregi, Póllandi) og að hærri gjöld veiki stöðu Íslendinga á alþjóðamarkaði. Sumir telja útreikningana ruglingslega og að fyrirhuguð gjaldtaka sé ógegnsæ eða ógagnrýnin, þar sem raunverulegt markaðsverð endurspeglist ekki alltaf. Neikvæðar umsagnir vara við því að aukin álög dragi úr möguleikum til fjárfestinga í hátækni, vistvænni veiðum og þróunarvinnu innan greinarinnar.

Umsagnarfrestur rennur út 3. apríl 2025 og málið mun þá fara í frekari vinnslu hjá ráðuneytinu. Gera má ráð fyrir að umsögnum munu fjölga, sérstaklega frá lögaðilum, áður en fresturinn rennur út.